MENU
De belangrijkste risico's hebben we in beeldDe belangrijkste risico's die we beschrijven, kunnen morgen anders zijn. Daarom actualiseren we de bestaande risico's regelmatig en registreren we nieuwe risico's op het moment dat we ze constateren. Risicomanagement is een dynamisch proces. We blijven alert bij het in beeld brengen van de belangrijkste risico's die we bereid zijn om te nemen bij de realisatie van onze (strategische) doelstellingen. We nemen beheersmaatregelen waar we dit nodig achten.
Top 15 van financiële risico's
Op dit moment kennen we 118 risico's die we hebben beoordeeld op de impact (zowel financieel als niet-financieel). Van deze risico's zijn er 107 waarvan de impact een financieel gevolg kent. Het totaal van deze financiële risico's ligt op € 26,8 mln.
We bepalen de kans op financiële risico's op basis van een 'kans klasse-indeling'. Aan deze indeling hangt een kanspercentage. Dit percentage geeft een inschatting weer over de mate waarin het risico zich in een periode van 10 jaar kan openbaren. De impact, ofwel het financiële gevolg, in relatie tot de kans bepaalt de kwantitatieve beoordeling.
De 15 belangrijkste risico's, waar ook de impact niet-financieel kan zijn, vragen gezamenlijk ongeveer 60% van onze weerstandscapaciteit. De samenstelling en de volgorde van de top 15 verandert voortdurend door het actualiseren.
De actuele top 15 noemen we hieronder.
Financiële risico's
Nr | Risico-oorzaak (als gevolg van...) | Risicogebeurtenis (bestaat de kans dat…) | Risicogevolg (met als gevolg dat…) | Kans | Financieel gevolg | Invloed |
|---|---|---|---|---|---|---|
1 | Omgeving - Vertraging in het bouwproces nieuw school gebouw VO in Vorden en stijging van de prijzen van bouwmaterialen. | Er niet binnen de budgetten en de geplande termijnen gebouwd kan worden. | Financieel - Het investeringsbudget wordt overschreden.; Niet financieel - Vertraging in de bouw kan leiden tot regionale imagoschade. | 80% | € 2.500.000 | 20,19% |
2 | Technisch - Gehackt worden, fysiek toegang tot het systeem verschaffen (inbraak op systeem), gijzelsoftware plaatsen (losgeld eis). | Er doet zich een beveiligingslek voor waar misbruik van gemaakt wordt. | Financieel - Er extra kosten worden gemaakt.; Niet financieel - Een beveiligingslek brengt doorgaans imagoschade met zich mee op landelijk niveau. | 25% | € 2.500.000 | 6,35% |
3 | Omgeving - Anticiperen op demografische ontwikkelingen. | Het schrappen van woningbouwplannen door demografische ontwikkelingen. | Financieel - Extra kosten voor de gemeente. | 50% | € 1.000.000 | 5,06% |
4 | Extern - Schaarste op de arbeidsmarkt. | Er onvoldoende menskracht beschikbaar is bij gecertificeerde instellingen. Ook bij specialistischer zorg en huishoudelijke hulp zien we dat het steeds moeilijker is om cliënten tijdig te plaatsen in de juiste zorg. | Financieel - Er een begrotingstekort ontstaat.; Niet financieel - Er een beperkte imagoschade ontstaat. | 50% | € 1.000.000 | 5,04% |
5 | Omgeving - Een niet sluitende exploitatie van een zwembad. | Eén of meerdere zwembaden moeten sluiten. | Financieel - Er alsnog kosten voor sloop of andere kosten moeten worden gemaakt die voortvloeien uit het recht van eerste aankoop.; Niet financieel - | 50% | € 650.000 | 3,27% |
6 | Extern - Renteverhoging op langer termijn. | In de begrotingsuitgangspunten houden we voor het aantrekken van leningen rekening met een financiering tegen 1%. Na een periode van lage rentes zien we nu sterke stijgingen. | Financieel - Begrotingstekort. | 50% | € 500.000 | 2,54% |
7 | Extern - Inflatie/prijsstijgingen. | Doelstellingen niet of niet op tijd worden bereikt. | Financieel - Vertraging en extra kosten voor de gemeente.; Niet financieel - Imagoschade doordat doelstellingen worden vertraagd of niet worden gehaald. | 50% | € 500.000 | 2,52% |
8 | Extern - Tekort aan personeel en schaarste. | Doelstellingen niet of niet op tijd worden bereikt. | Financieel - Vertraging en extra kosten voor de gemeente.; Niet financieel - Imagoschade doordat doelstellingen worden vertraagd of niet worden gehaald. | 50% | € 500.000 | 2,52% |
9 | Mens - Handelen van bestuurders; Omgeving - Regionale afspraken | In het bestuurlijke verkeer worden besluiten genomen en afspraken gemaakt die niet passen binnen de beleidskaders of financiële kaders van de raad. Nieuw beleid wordt uitgevoerd zonder dat hier de zekerheid van middelen voor is (In het bijzonder in tijden van schaarste). Het gaat hier met name om regionale afspraken en afspraken gekoppeld aan verbonden partijen. | Financieel - Financieel nadeel voor de gemeente; Niet financieel - Imagoschade tot op regionaal niveau is mogelijk | 40% | € 500.000 | 2,02% |
10 | Extern - Oorlog Oekraïne-Rusland en ontstaan vluchtelingenstroom vanuit regio Oekraïne (en Rusland) | Er mentale problemen ontstaan en trauma's worden ervaren waardoor de vraag naar ondersteuning traumaverwerking groter wordt. | Financieel - Druk op GGZ WMO/jeugdhulp neemt toe; onvoldoende compensatie van het rijk; tekort aan personeel. | 75% | € 250.000 | 1,90% |
11 | Extern - Het niet behalen van doelstellingen (uitvoeringsprogramma); Rijksuitgaven in het lopende boekjaar laten een verlaging zien van de algemene uitkering. Dit risico doet zich alleen voor in 2022. | Onderuitputting plaatsvindt op de uitgaven in lopend boekjaar bij het Rijk in 2022. | Financieel - Lagere algemene uitkering over 2022. | 50% | € 350.000 | 1,76% |
12 | Extern - Het uitbreken van een pandemie, leidt tot een economische recessie waardoor financiële problemen ontstaan. | Faillissement/ surseance/ financiële tegenvallers bij contractpartijen (leveranciers, afnemers). | Financieel - Er financiële tekorten ontstaan.; Niet financieel - Doelstellingen komen in gevaar. | 50% | € 250.000 | 1,52% |
13 | Extern - Het uitbreken van een pandemie, ontstaat een economische recessie waarbij mensen financieel voor uitdagingen komen te staan. | Minder inkomsten worden gegenereerd: (on)inbaarheid van gemeentelijke belastingen retributies, OZB, drinkwater, riool, toeristen- & forensenbelasting. Op dit moment zien we dat we gecompenseerd zijn vanuit het Rijk voor de gederfde opbrengsten toeristen-belasting 2020. Onzeker blijft hoe de inkomsten zich in de toekomst (met corona) ontwikkelen, voornamelijk vanaf 2021. | Financieel - Er financiële tekorten ontstaan. | 50% | € 250.000 | 1,51% |
14 | Extern - Het uitbreken van een pandemie, leidt tot een economische recessie met mogelijke faillissementen. | Onder de TOZO vallende verstrekte kredieten niet of niet volledig worden terugbetaald. | Financieel - Er financiële tekorten ontstaan. | 20% | € 708.000 | 1,43% |
15 | Extern - Oorlog Oekraïne-Rusland en ontstaan vluchtelingenstroom vanuit regio Oekraïne (en Rusland) en de economische impact | Door kostenstijging van energie, grondstoffen en materialen de productie bij bedrijven achterblijft. Ondernemers komen in de problemen door het (deels) vervallen marktaandeel (Wit-) Rusland en Oekraïne (economsiche sancties kunnen hier een oorzaak van zijn). Bovendien komt er extra druk en verdringing op de arbeidsmarkt. | Financieel - Toename (bijzondere-) bijstandsuitkeringen door vermindering van werkgelegenheid. Ondercapaciteit personeel. | 35% | € 400.000 | 1,42% |
Risico-analyse met de belangrijkste veranderingen binnen al onze risico's
Na de laatste actualisatie van onze risico’s voor de Jaarstukken 2021 (maart 2022) is er een aantal risico’s op kans en financieel gevolg aangepast. We hebben 18 nieuwe risico’s opgenomen en 17 risico’s vervallen.
We volgen de CPB scenario's
De afgelopen jaren volgden we tijdens de coronacrisis de scenario’s van het CPB in ons risicomanagement systeem. In de augustusraming van het CPB wordt gesproken over een zeer grote onzekerheid over de economische ontwikkeling. Het verloop van de oorlog in Oekraïne is van grote invloed, maar ook bestaat er nog altijd de dreiging van een nieuwe coronagolf. Bovendien bestaat het risico dat de hoge inflatie niet kan worden ingeperkt of zelfs nog hoger wordt. Gezien deze risico’s en het feit dat onze economie zeer matig groeit, valt een recessie zeker niet uit te sluiten. Daarom nemen we hiervoor opnieuw een negatief scenario op binnen ons risicomanagementsysteem.
Het CPB voorziet ook wat positieve ontwikkelingen. Een krappe arbeidsmarkt maakt een snelle stijging van de werkloosheid onwaarschijnlijk. Bovendien kunnen beëindiging van de oorlog, daling van de energieprijzen of een hogere consumptie de onzekerheid over de economische ontwikkeling afremmen. Deze mogelijke positieve effecten hebben we vertaald in een positief scenario. Beide scenario’s passen we toe op alle oorlogsrisco’s en de belangrijkste coronarisico’s.
Financiële risico's
We zien de volgende belangrijkste ontwikkelingen:
- Escalatie in de jeugdzorg i.v.m. de pandemie heeft zich voorgedaan maar het maximaal financieel gevolg van dit risico hebben we voor de toekomst verlaagd van € 1.000.000 naar € 100.000.
- We zien dat door schaarste op de arbeidsmarkt er onvoldoende menskracht beschikbaar is bij gecertificeerde instellingen. Ook bij specialistische zorg en huishoudelijke hulp zien we dat het steeds moeilijker is om cliënten tijdig te plaatsen in de juiste zorg. Het maximaal financieel gevolg hebben we daarom verhoogd van € 100.000 naar € 1.000.000.
- We blijven de 20 coronarisico's volgen en ze zo goed als mogelijk beheersen. Dat zijn er minder dan bij de laatste inventarisatie. Een aantal pandemie risico’s is naar beneden bijgesteld. We hebben door de impact van corona meer aandacht voor de verankering van risicomanagement binnen de organisatie.
- Naar aanleiding van de oorlog in Oekraïne hebben we 12 nieuwe risico’s opgesteld en gekwantificeerd. Deze risico’s hebben we zoveel mogelijk per programma samengevat.
Nieuwe financiële risico's
We hebben zes nieuwe risico’s geformuleerd. Twee risico's op het gebied van inkoop in het sociaal domein, klimaatverandering, rentestijging, inflatie, schaarste en krapte op de arbeidsmarkt.
Vervallen financiële risico's
Een aantal coronarisico’s is door voortschrijdend inzicht vervallen, vooral binnen het sociaal domein. Dit komt omdat het Rijk duidelijkheid gaf over de financiering van de extra kosten van de pandemie. Sommige coronarisico’s zijn niet meer relevant of nu opgenomen als een nieuw risico i.v.m. de oorlog in Oekraïne.
De risico’s m.b.t. PMD, GFT en textiel hebben we gecombineerd in één risico. Twee vervallen risico’s hebben betrekking op een verbonden partij en biodiversiteit.
Overige ontwikkelingen
Niet alleen brengen de coronapandemie en de oorlog in Oekraïne nieuwe zorgen en dus ook nieuwe risico’s met zich mee. We zien ook dat klimaatverandering ons steeds meer zorgen baart. Het is moeilijk in te schatten welke impact dit heeft voor onze gemeente op langere termijn. Bepaalde risico’s (zoals het afbreken van takken bij droogte) openbaren zich, maar tot nu toe heeft dit voor ons nog geen grote financiële gevolgen gehad. We zien dat dit risico vaker op de agenda staat en steeds meer aandacht krijgt.
Niet-financiële risico's
Naast onze financiële risico’s zien we ook risico’s op het gebied van fraude, veiligheid, gezondheid en juridische aansprakelijkheid. Die risico’s kunnen het realiseren van onze doelstellingen in gevaar brengen. En ook slecht zijn voor ons imago en verlies in vertrouwen veroorzaken. Van de actuele risico's zijn er 11 met alleen een niet financiële impact.
Hieronder volgen de belangrijkste risico’s waarbij imago gevolgen op landelijk niveau kunnen optreden.
Niet-financiële risico's
Risico-oorzaak (als gevolg van...) | Risicogebeurtenis (bestaat de kans dat…) | Risicogevolg (met als gevolg dat…) | Imago klasse |
|---|---|---|---|
Technisch - Gehackt worden, fysiek toegang tot het systeem verschaffen (inbraak op systeem), gijzelsoftware plaatsen (losgeld eis). | Er doet zich een beveiligingslek voor waar misbruik van gemaakt wordt. | Financieel - Er extra kosten worden gemaakt.; Niet financieel - Een beveiligingslek brengt doorgaans imagoschade met zich mee op landelijk niveau. | 5 |
Technisch - Onbedoeld verstrekken van privacygegevens | Er door ten onrechte verstrekte privacygegevens datalekken kunnen ontstaan. | Financieel - Er claims kunnen worden ingediend of boetes volgen die leiden tot financiële schade.; Niet financieel - Het openbaar worden van datalekken zijn schadelijk voor het imago van de organisatie op landelijk niveau. | 5 |
Extern - Verontreining met o.a. kwik door de productie van Crystal Meth. | Milieuschade wordt veroorzaakt en de volksgezondheid in het geding komt. | Financieel - Budgetoverschrijding. De kosten van opruiming mogelijk niet op de veroorzaker, huurder en/of eigenaar kunnen verhalen.; Niet financieel - Kans op landelijke aandacht in de pers. | 5 |
Omgeving - Onvoldoende budget of onvoldoende medewerking van derden, inwoners en ondernemers. | De doelstelling van de routekaart "Energieneutraal Bronckhorst 2030" niet wordt gehaald. | Financieel - ; Niet financieel - Er reputatieschade optreedt op landelijk niveau. | 5 |
Mens - Onvrijwillig vertrek wethouder; Mens - Vertrek wethouder | De voorziening voor wachtgeld niet toereikend is. | Financieel - Uitbetalen van (langdurige) wachtgeldverplichtingen; Voorziening moet worden aangevuld uit andere middelen; Niet financieel - Naast een aanvulling van de voorziening uit andere middelen kan dit tot imagoschade leiden | 4 |